BAROK:De term is afgeleid van het Spaanse barrocco, een misvormde parel in het Italiaanse "barocco". Oorspronkelijk was het dus een spottende benaming die verwees naar het grillige karakter van de beeldende kunst en architectuur. 

 

 

Kenmerkend voor de Barok is dat er werd geprobeerd eenheid aan te brengen tussen de architectuur-de beeldhouwkunst- de schilderkunst om op die manier tot een totaal kunstwerk te komen.

Dit hield in dat beeldende kunst en architectuur met elkaar versmolten tot een geheel. Er was daarbij ook veel aandacht voor decoraties die vaak uitbundig waren en in elkaar overgingen. 

barok_pozzo.jpgLicht, kleuren en contrasten


De barokke schilders bouwen hun werk op met grote kleurvlakken. Kleurvervaging en lichtwerking geven diepte aan het schilderij. 

Alle delen van de compositie worden samengevoegd tot één samenvattend geheel.
Zoals in de beeldhouwkunst, lijkt er een wervelende beweging door de voorstelling te spelen. Vol van zwevende en dansende figuren, blijft men steeds ook de gehele in beweging lijkende voorstelling zien.

Scherpe kleurcontrasten en tegenstellingen tussen fel licht en zwaar donker verhogen de uitdrukkingskracht

 

De 17e eeuw is een belangrijke eeuw voor Nederland.

Toen heette Nederland nog de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.

rembrand.jpg

Nederland was een overwegend  protestants land en in religieus opzicht erg tolerant.

Nederland had ervaren (met de 80jarige oorlog)hoe het Spaanse ideaal van ‘één koning, één wet, één geloof’ had geleid tot een meedogenloze vervolging van de protestanten.

Het was het enige land in Europa waar vrijheid van denken heerste.

Er was veelrijkdom ontstaan uit handel. e 17e eeuw wordt ook wel de Gouden Eeuw genoemd. Bankiers, kooplieden, scheepsmagnaten en fabrikanten vormden de rijke bovenlaag van de maatschappij. Ze werden opdrachtgevers van een wereldlijke schilderkunst die bloeide als nooit tevoren.

Kunst is theater

rubens-aanbidding-maagd-klein-1.jpg


De barok volgt de renaissance op. Er zijn een aantal grote verschillen in benadering van de kunsten, maar ook overeenkomsten tussen beide stromingen.

Ook bij de barokke kunsten herkennen we Griekse en Romeinse bouwonderdelen als de zuil, tympaan, kapiteel, rechthoekige ramen en dergelijke. Vaak hebben de architecten hun eigen draai gegeven aan die basisvormen; ze worden doorbroken of vervormd. Ze zijn uit op effect. Kunst uit de barok is namelijk theater; drama, beweging en emotie. Of het nu om architectuur, beeldhouwkunst of schilderkunst gaat; er wordt een beroep gedaan op  gevoel 

(de voorstelling moet het hart raken).

Emotie
In de Renaissance (in tegenstelling tot de kunst van de barok) ging het om kunst die je met het intellect--- het verstand moest benaderen. Het effect was dat de kunst een harmonieus en uitgebalanceerd geheel vormde.

In de Barok ging het vooral om de emotie71_Rembrandt_De_blindmaking_van_Samson_1636.jpg

 

In de barok worden we aangesproken op de emotie door dynamische/a-symmetrische composities soms met een sterk licht - donker contrast.

Reformatie en contrareformatie
In Italië gebruikt de katholieke kerk "Kunst" om de mensen terug in de kerk te krijgen.

In het noorden van Europa was een eeuw eerder de reformatie begonnen.

Veel mensen waren ontevreden over de gebruiken van de kerk. Hierdoor ontstond er een splitsing tussen de protestantse en katholieke kerk. De protestantse kerk richtte zich op het woord van God. Beeld leidde alleen maar af. De katholieke kerk in onder andere Italië gebruikte juist beeld om het geloof te propageren.

Kunst als propagandamiddel voor de katholieke kerk: de contrareformatie.

In Protestantse en katholieke landen werd door religieuze ontwikkelingen andere soorten kunst gemaakt. 

Naast de religieuze kunst was er ook een bloei van de kunsten aan de grote vorstenhoven.

Denk maar aan Lodewijk de Veertiende in Frankrijk. Hier werd kunst ingezet ter verheerlijking van de heerser

 

nautilusbokaal

Kooplieden,Bankiers, scheepsmagnaten en fabrikanten vormden in de 17' eeuw de bovenlaag van de Nederlandse maatschappij en onder hen bloeide de schilderkunst als nooit tevoren.

Een Engelse bezoeker aan Amsterdam schreef in 1640: “…allen streven ze er in het algemeen naar hun huizen…met kostbare stukken te verfraaien – slagers en bakkers doen daar in hun winkels, die betrekkelijk dicht aan straat liggen nauwelijks voor onder en vaak zullen zelfs smeden, schoenlappers en dergelijke een of ander schilderij in hun smidse of werkplaats hebben hangen. Zo groot is het algemeen begrip en de liefde voor schilderijen en het genoegen dat de mensen in dit land eraan beleven.”

 

Barok 1600 tot 1720

kenmerken schilderkunst

  • extreem realisme
  • dramatische effecten
  • sterke licht/donker contrasten (clair-obscur)
  • veel emotie (op gezichten)
  • veel vaart en beweging en druk/krinkelende figuren
  • berekende dieptebewerking
  • diagonalen


genrestuk/jan steen

vander velde

Peter Paul Rubens

"de Kruisafneming" van zuidelijk schilder Peter Paul Rubens. Dat is een typisch barok schilderij, zoals je het ook in Italië kon tegenkomen. Het eerste dat opvalt is een sterk contrast in licht en donker, ook wel ‘clair obscur’ genoemd. Het lichaam van Christus licht bijna op en de witte doek achter hem benadrukt dat licht. Terwijl de jonge vrouw helemaal links onderaan bijna wegvalt in de schaduw. Alleen haar gezicht en hand komen naar voren. De traditionele driehoekscompositie van de Renaissance is vervangen door een diagonale lijn van links onder naar rechts boven. De lijn loopt van de jonge vrouw in de schaduw via het lichaam van Christus naar de voorover bukkende man die het geheel afsluit. Dit gebruik van diagonalen, clair obscur en de draaiende, bewegende lichamen vormen kenmerken van de barokke religieuze schilderkunst.

  rubens

Rembrandt en Rubens: Hollands glorie

Net als in de bouwkunst en beeldhouwkunst uit de zeventiende eeuw speelden barokke schilders met compositie, kleur en licht.

 

Rembrandt van Rijn

.

 Nachtwacht

In de beroemde ‘Nachtwacht’  valt de sterke licht/donkerwerking op. Drie personen springen eruit: kapitein Frans Banninck Cocq (in het midden), luitenant Willem van Ruytenburch (rechts daarvan) en het meisje. Het is een schutterstuk. Ieder wijk had in de zeventiende eeuw zijn eigen schutterij en Rembrandt schilderde de leden van de schutterij van de tweede wijk van Amsterdam. Als de orde werd verstoord kwamen de mannen in actie, maar het was ook een soort gezelligheidsvereniging. De kapitein valt op in het schilderij. Dit komt omdat hij de belangrijkste persoon van de schutterij was, maar vooral omdat hij Rembrandt het meeste geld heeft betaald voor zijn portret! Wie het meisje is, zullen we nooit weten. Heeft ze echt bestaan of heeft Rembrandt haar verzonnen? Waarschijnlijk staat ze symbool voor de schutters. De dode kip of haan en het pistool daarachter zijn verwijzingen naar de schutterij. Oorspronkelijk was het doek groter dan de hedendaagse 370 bij 445 cm. Het is in 1715 aan alle kanten bijgesneden, omdat het anders niet paste in het stadhuis op de Dam. Daar moest het namelijk tussen 2 deuren in hangen.

 

 

 

 

Op de afbeelding  zien we een badende vrouw; voorzichtig houdt ze haar hemd omhoog terwijl ze het water in loopt. Net zoals Rubens, maakt Rembrandt gebruik van clair obscur. De vrouw is sterk verlicht, maar de achtergrond valt bijna weg. De vrouw lijkt hierdoor bijna op te doemen en alle aandacht ligt bij haar, niet bij haar omgeving.

 

Rococo 1720 tot 1750
Barocco en rocaille schelp effecten
• Klassieke vormgeving en mythologie
• Kleur en emotie
• Frivole engeltjes, slingerende plant motieven, mensfiguren, mythologische figuren
• Uitdagende, erotische taferelen, idyllische landschappen, spontaniteit vernieuwing in de kunst
• Ovale motieven
• Decadente aanblik
• Gips gestuucte reliëfs
• Rocaille motieven
• Asymmetrische ornamenten uit de natuur
• Lichte kleuren, bladgoud, pasteltinten
• Gewichtloosheid, door lichtval, uitbundige decoraties

 

ROCOCO
Europese stijlperiode tussen ruwweg 1720-1775. De naam is afgeleid van het woord rocaille.

Dit is een asymmetrisch schelpmotief dat men in de 18e eeuw aantreft in m.n. de interieurkunst.

Kenmerkend voor de rococo is de asymmetrie.

In alles ligt de nadruk op elegantie en een lieflijk en luchtig decoratief karakter.

Het kleurgebruik typeert zich door de zachte tinten, met veel gebruik van pastel.

In de architectuur kwam de rococo vooral tot uitdrukking in de interieurkunst(meubels).

Het interieur was rijkelijk voorzien van verfijnd stucwerk.

Deze stijl is in Frankrijk ontstaan als reactie op de strenge classicistische stijl die de kunst destijds domineerde. Het Rococo werd door François de Cuvilliés naar het zuiden van Duitsland gebracht. In Duitsland werd de bouwkunst tevens beïnvloed door de Italiaanse barok architectuur van m.n. Borromini en Guarini.

Maak jouw eigen website met JouwWeb